GNIEZNO - Muzeum Początków Państwa Polskiego

Muzeum Początków Państwa Polskiego jest kontynuatorem działającego w Gnieźnie od 1956 r. oddziału Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Obecnie jest ono samodzielną placówką, której siedziba wraz ze szkołą i aulą tworzą - położony malowniczo nad jeziorem Jelonek - Zespół Pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego. Oficjalne otwarcie stałej ekspozycji i nadanie nazwy Muzeum Początków Państwa Polskiego nastąpiło w 1983 r. Oprócz gromadzenia i eksponowania zbiorów muzeum prowadzi też działalność naukowo-badawczą, wydawniczą i edukacyjną. Misją gnieźnieńskiego Muzeum jest przybliżanie współczesnym pokoleniom i zachowanie dla przyszłych świadectw dziedzictwa kultury oraz historii okresu początków Państwa Polskiego i późniejszych losów regionu będącego kolebką naszej państwowości.
Młodzież zwiedzająca wystawę muzealną „Początki państwa polskiego” to główna wystawa stała gnieźnieńskiego Muzeum, opowiadająca o najdawniejszych dziejach naszego państwa. (fot. MPPP Gniezno)

Wystawa Początki państwa polskiego to główna wystawa, która przybliża pierwsze wieki naszej państwowości, okres panowania pierwszych władców z dynastii piastowskiej. Na wystawie, zaprezentowano ponad 500 eksponatów z całej Polski. Zobaczyć można między innymi rekonstrukcję drewnianego wału grodu w Gnieźnie z lat 40. X w., zabytki archeologiczne dotyczące wierzeń i życia codziennego w czasach pierwszych Piastów, księgi, dokumenty, pieczęcie i bulle, elementy wyposażenia średniowiecznych wojów, insygnia władzy biskupiej, detale architektoniczne oraz drobne przedmioty codziennego użytku. Uzupełnieniem wystawy jest przedstawiona na osi czasu genealogia dynastii Piastów i znaczących faktów z historii okresu ich panowania oraz film prezentujący najważniejsze wydarzenia z okresu panowania Mieszka I i Bolesława I Chrobrego, oczami współczesnych im kronikarzy.
Ludzie oglądający duży obraz wiszący na ścianie. Jedni stoją blisko niego. Inni - z oddali, siedząc na ławce. Na wystawie „Piastów malowane dzieje” możecie zobaczyć najważniejsze wydarzenia z historii Polski piastowskiej oraz postacie z tego okresu widziane oczami XIX-wiecznych malarzy. (fot. MPPP Gniezno)

Piastów malowane dzieje to wystawa, na której zaprezentowano obrazy XIX-wiecznych malarzy. Ukazują one postacie i wydarzenia z dziejów dynastii piastowskiej od jej legendarnych początków, aż do ostatniego przedstawiciela na tronie polskim. Całość otwiera płótno pędzla Witolda Pruszkowskiego pt. „Piast”, a zamyka portret „Kazimierza Wielkiego” namalowany przez Leopolda Loefflera. Żaden z nich nie jest odzwierciedleniem naszego stanu wiedzy o rzeczywistości czasów piastowskich. Na wielu obrazach widzimy wręcz postacie rodem z XVII-wiecznej Polski. Wynika to z tego jak postrzegano w XIX w. przeszłość. Wystawa jest więc nie tylko lekcją historii o wydarzeniach (także legendarnych) z początków naszej państwowości, ale również ukazuje sposób ich postrzegania w kulturze okresu zaborów.

Sztuka romańska w Polsce to wystawa na której w jednym miejscu zaprezentowano wyjątkową kolekcję kilkunastu najważniejszych przykładów romańskich detali architektonicznych z całej Polski. W jednym miejscu można zobaczyć tzw. Drzwi Płockie (kopia), których oryginał od wieków znajduje się w Nowogrodzie Wielkim, na terenie dzisiejszej Rosji, portal i kolumny (kopie) z kościoła Norbertanek w Strzelnie, oryginalny wspornik sklepienny z klasztoru Cystersów w Jędrzejowie czy kropielnica z Kościelca Kolskiego. Wystawie towarzyszy multimedialna aplikacja na ekranach dotykowych.

Motywy słowiańskie w sztuce na wystawie zaprezentowano słowiańską kulturę naszych przodków widzianą oczami artystów różnych epok. Od wieków nawiązywali oni w swej twórczości do początków państwa polskiego. Prawdziwa eksplozja takich zainteresowań nastąpiła w 1. połowie XIX w. i trwa do dziś.
Dwie kobiety stoją przed ekspozycją kafli z rozebranych pieców kaflowych. „Ceramika gnieźnieńska” to wystawa prezentująca jedną z największych w Europie kolekcji kafli piecowych (fot. MPPP Gniezno)

Ceramika gnieźnieńska na wystawie zaprezentowano kilkaset ceramicznych płytek romańskich oraz gotyckich, renesansowych i XIX-wiecznych kafli piecowych. Płytki romańskie pochodzą z badań archeologicznych prowadzonych przez nas na terenie Góry Lecha, w pobliżu gnieźnieńskiej katedry. Druga kolekcja - kafli piecowych, również pochodzi z badań archeologicznych z Gniezna oraz Jankowa Dolnego. Wszystkie one są bogato zdobione. Przyglądając się wizerunkom na ich powierzchniach, zobaczyć można, jak wyglądał świat ludzi, którzy je tworzyli. Niektóre ukazują życie codzienne, np. tańczących weselników, inne z kolei – świat wyobrażeń, jak choćby kafel z syreną z dwoma ogonami. Na kaflach widoczne są postacie świętych, sceny biblijne lub rodem z mitów greckich. Dostrzec można też herby rycerskie, ale również i rzecz tak niespodziewaną, jak planszę do popularnej niegdyś gry „młynek”.

Młodzież zwiedzająca wystawę muzealną. Młodzi ludzie czytają informacje na ekranie monitora. Wystawa „Gniezno. Stąd do przeszłości” ukazuje dzieje Gniezna od czasów obecnych, aż do pradziejów. (fot. MPPP Gniezno)

Gniezno. Stąd do przeszłości na wystawie zaprezentowano nieco przewrotnie historię Gniezna. Opowieść zaczyna się współcześnie, sygnalizując w formie osi czasu kolejne ważne daty i fakty z dziejów miasta, zachęcając widzów, by cofali się w przeszłość aż do pradziejów. Tej opowieści towarzyszą oczywiście zabytki – odnoszące się zarówno do wielkich wydarzeń historycznych, jak i do codziennego życia gnieźnian sprzed lat, dekad, wieków. Zobaczyć więc można np. sztandar z okresu Powstania Wielkopolskiego czy topór katowski z XVI/XVII w. oraz wiele innych niezwykle interesujących zabytków. Animacje multimedialne pozwalają dodatkowo prześledzić, jak zmieniał się przez stulecia nie tylko układ ulic, ale również ukształtowanie terenu, na którym znajduje się miasto.