Piastowie

Pierwszy władca z rodu Piastów, który pojawił się na kartach kronik. Jego dokonaniami można by  obdzielić kilku władców, a i tak każdego z nich uznalibyśmy za wybitnego. Sprawny wódz, poszerzył granice odziedziczonego po przodkach terytorium mniej więcej do granic obecnej Polski. Rozbudował sieć potężnych grodów, stanowiących centra militarne i administracyjne rodzącego się państwa. Zapoczątkował proces chrystianizacji kraju. Dzięki przyjęciu chrztu z niegodnego szacunku barbarzyńcy stał się równy innym władcom chrześcijańskiej Europy, czego potwierdzeniem były małżeństwa z czeską księżniczką Dobrawą i niemiecką szlachcianką wysokiego rodu Odą. Znosząc dawne struktury plemienne i wprowadzając na ich miejsce nowe rozwiązania społeczne, administracyjne i kulturalne, rozpoczął proces wchodzenia dotychczas pogańskiego państwa piastowskiego w krąg cywilizacji chrześcijańskiej opartej na spuściźnie starożytnego Rzymu. Zapewnił...

Był utalentowanym wodzem i politykiem, który potrafił wykorzystać w realizacji swoich planów sprzyjające okoliczności. Odniósł dzięki temu wiele sukcesów, zdobył ogromne bogactwa i zyskał wielką sławę. Zwolennicy określali go jako „Wielkiego” lub „Sławnego”, a wrogowie bali się go, nazywając „lwem ryczącym”, co było ówczesnym określeniem diabła. Był surowym władcą, ostro karzącym poddanych za przewinienia. Nie został wyznaczony przez ojca na jedynego spadkobiercę, więc samodzielną władzę w państwie musiał zdobyć siłą, wypędzając z kraju swoich braci i zajmując odziedziczone przez nich ziemie.  Najważniejsze jego osiągnięcia to doprowadzenie do powołania polskiej metropolii kościelnej – gwarancji samodzielności średniowiecznego państwa – oraz koronowanie się na króla, co uczyniło z Polski ważną europejską monarchię. Bolesław był czterokrotnie żonaty. Wiemy, że miał co najmniej trzech synów i trzy córki....

Młodszy syn Bolesława Chrobrego dał się poznać jako dzielny rycerz i hojny fundator kościołów. Był też człowiekiem wykształconym, znał łacinę i grekę. Ożenił się z siostrzenicą cesarza Ottona III, Rychezą, która urodziła mu syna Kazimierza – zwanego później Odnowicielem. Za życia ojca władał dzielnicą krakowską, dowodził też wyprawami wojennymi Bolesława. Zapewne był ukochanym synem króla, gdyż ten wybrał go na następcę tronu, co krzywdziło jednak starszego brata Bezpryma, który nie otrzymał we władanie żadnych ziem. Po śmierci Bolesława, Mieszko koronował się na króla, czemu sprzeciwił się cesarz niemiecki Konrad II. W odpowiedzi polski król najechał ziemie cesarskie, łupiąc je i niszcząc z wielką brutalnością. Cesarz nie pozostał dłużny i również zaatakował. Kilkuletni konflikt wykorzystał Bezprym, który wsparty wojskami ruskimi najechał ziemie Mieszka i objął nad nimi rządy. Król musiał uciekać do Czech. U naszych...

Pierworodny syn Bolesława Chrobrego jest jednym z najbardziej tajemniczych władców Polski.  Milczą o nim średniowieczne polskie kroniki. Nie doczekał się wzmianki ani u Galla, ani u Kadłubka czy Długosza. Być może dlatego, że za jego rządów państwo Piastów znalazło się na krawędzi zagłady. Zrodzony z nieudanego związku Chrobrego z węgierską księżniczką, Bezprym nie został przez ojca wyznaczony na następcę tronu. Warto wspomnieć, że według jednej z teorii to Bezprym, a nie Mieszko, był bohaterem opowieści o synu Chrobrego schwytanym i pozbawionym przez Czechów męskości, co mogłoby tłumaczyć decyzję o sukcesji. Możliwe, że pobierał nauki w Rawennie u św. Romualda, co oznaczało wówczas najwyższy poziom edukacji. Po śmierci Chrobrego rządy w państwie przejął Mieszko II. Podejrzewając Bezpryma o spiskowanie przeciw niemu, wypędził go z kraju. Bezprym szukał okazji do rewanżu i ta nadarzyła się. Przy wsparciu wojsk ruskich najechał...

Jedyny syn Mieszka II i księżniczki Rychezy – siostrzenicy cesarza Ottona III – jest jednym z najbardziej cenionych władców w historii Polski. Spadło na niego arcytrudne zadanie podźwignięcia państwa Piastów z upadku i wywiązał się z niego doskonale. Gdy obejmował władzę po śmierci ojca, kraj znajdował się w kryzysie spowodowanym najazdami sąsiadów, buntami poddanych i okrutnymi rządami Bezpryma. Młody książę próbował odbudować autorytet władzy i przywrócić dawny porządek, spotkało się to jednak ze sprzeciwem możnych i doprowadziło wkrótce do wygnania Kazimierza na Węgry. Na domiar złego w 1038 r. pozbawiony centralnej władzy i pogrążony w chaosie kraj najechały i złupiły wojska czeskie odrywając od Polski Śląsk i Małopolskę. Sukces Czechów zaniepokoił cesarstwo niemieckie, co ułatwiło Kazimierzowi powrót do kraju. Przy wsparciu militarnym i finansowym króla niemieckiego Henryka III i księcia ruskiego Jarosława Mądrego, książę...

Pierworodny syn Kazimierza Odnowiciela obdarzony był po równi zaletami i wadami charakteru. Był śmiały, waleczny i hojny, ale też niesprawiedliwy, porywczy i próżny. Władzę po ojcu objął już w wieku 16 lat, z zapałem kontynuując dzieło odbudowy potęgi państwa polskiego. Odnowił polską organizację kościelną, przywracając do życia arcybiskupstwo w Gnieźnie i odbudowując gnieźnieńską katedrę. Fundował też klasztory i niezwykle kosztowne księgi liturgiczne, zwane złotymi kodeksami, czym zasłużył na swój drugi przydomek – Szczodry. Prowadził bardzo aktywną politykę zagraniczną, często mieszając się w konflikty wewnętrzne sąsiadów Polski. Najważniejszym kierunkiem jego polityki było jednak uniezależnienie się od władców Niemiec. Bolesław wykorzystał w tym celu spór króla niemieckiego z papieżem i popierając tego drugiego odzyskał dla Polski koronę. Koronacja nastąpiła w Boże Narodzenie 1076 r. Sukces ten nie uratował jednak...

Przypuszcza się, że władający Mazowszem Władysław mógł wspierać spisek możnowładców, który doprowadził do wygnania z kraju jego starszego brata, Bolesława Śmiałego. Obejmując po nim rządy stanął przed poważnymi problemami jak konflikty z potężnymi sąsiadami czy pusty skarbiec. Przez wielu uważany za nieudolnego władcę o słabym charakterze, wykazał się w istocie zręcznością polityczną zapewniając bezpieczeństwo zewnętrzne kraju poprzez zawarcie małżeństw – najpierw z księżniczką czeską, potem z siostrą cesarza niemieckiego. Odmiennie niż brat przyjął postawę ugodową wobec cesarstwa i nie zabiegał o koronę. Cieniem na rządach Władysława kładła się jednak pozycja, jaką w państwie uzyskał palatyn Sieciech (był tak potężny, że bił nawet własną monetę, co było przywilejem władców!). Przyczyn tego faktu upatruje się czasem w chorobie i słabości fizycznej księcia. Wszechwładza wojewody budziła narastający sprzeciw...

Książę Zbigniew jawi się nam jako postać tragiczna. Dobrze wykształcony, „dość pokorny i prostoduszny” – jak pisał Gall Anonim, został boleśnie doświadczony przez los. Gdy miał 9 lat,  jego matka, pochodząca z rodu rycerskiego, została oddalona z dworu, by ojciec mógł poślubić czeską księżniczkę. Wielu uważało Zbigniewa za dziecko z nieprawego łoża, bez prawa do tronu. Jednak jako pierworodny syn Władysława Hermana mógł stanowić zagrożenie w sprawach sukcesji. Podzielił więc los matki – po narodzinach brata Bolesława młodzieńca wysłano do szkoły w Krakowie, a niedługo potem do klasztoru w Saksonii, gdzie przyjął niższe święcenia kapłańskie. Przekreślono tym samym jego marzenia o karierze rycerskiej. Tymczasem możnowładcy nieprzychylni Sieciechowi przypomnieli sobie o młodym Piaście i sprowadziwszy go do kraju, postawili na czele opozycji. Tak zaczął się wieloletni konflikt o władzę toczony pomiędzy Hermanem, Zbigniewem...

Uważany za jednego z najwybitniejszych Piastów, był władcą ambitnym, mężnym i wytrwałym w dążeniu do celu. Bywał okrutny, ale gdy wymagała tego sytuacja potrafił być również zręcznym dyplomatą. Od najmłodszych lat uczył się sztuki wojennej. Jako małoletni uczestniczył w polowaniach i wyprawach wojennych, podczas których wykazywał się nie lada odwagą. W wieku 8 lat otrzymał we władanie ziemię kłodzką. Wraz z przyrodnim bratem Zbigniewem i możnymi spiskował i niejednokrotnie występował zbrojnie przeciwko ojcu, Władysławowi Hermanowi. Po śmierci ojca zarządzał Małopolską i Śląskiem, a pokonawszy starszego brata w walce o władzę, całym krajem. W latach 1116–1121 Bolesław podbił Pomorze Gdańskie i Zachodnie, a w ostatnich latach panowania zdołał jeszcze obronić Kościół polski przed narzuceniem mu zwierzchnictwa arcybiskupstwa magdeburskiego, uzyskując od papieża Innocentego II słynną bullę potwierdzającą niezależność metropolii...

Pierworodny syn Bolesława Krzywoustego i jego pierwszej żony, Zbysławy. Książęca para zapewne pokładała w nim nadzieje i zaszczepiała ambicje, by w przyszłości był godnym następcą  ojca. Niestety, nie miał sprostać tym oczekiwaniom. Miał 8 bądź 9 lat kiedy zmarła jego matka, a niedługo potem ojciec ponownie się ożenił. Narodziny każdego kolejnego przyrodniego brata komplikowały Władysławowi kwestię dziedziczenia władzy. Po śmierci ojca, w myśl statusu sukcesyjnego, jako najstarszy syn, objął władzę senioralną i pierwsze lata jego rządów przebiegły spokojnie. Z czasem jednak ambicja i chęć nawiązania do dokonań ojca pchnęły Władysława do walki o jedynowładztwo. Po kilkuletnim, toczonym ze zmiennym szczęściem, konflikcie z braćmi, pokonany i obłożony klątwą, musiał opuścić kraj – jak się okazało – na zawsze. Schronienie znalazł na dworze władców niemieckich, z którymi skoligacona była jego żona Agnieszka. Mimo ich wsparcia...

Syn Bolesława Krzywoustego i Salomei, objął zwierzchnictwo nad Mazowszem, a po wygnaniu Władysława został princepsem. Nie poszedł w ślady brata. Rządy swe opierał na współpracy z juniorami, dając im dużo samodzielności we własnych dzielnicach. Prowadził też początkowo roztropną politykę zagraniczną. Udało mu się powstrzymać interwencję niemiecką i nie dopuścić do powrotu na tron Wygnańca. Pamiętane jest mu wprawdzie ukorzenie się przy tym przed cesarzem niemieckim podczas rozmów pokojowych w Krzyszkowie, lecz zawarta ugoda okazała się korzystna dla Bolesława. Dopiero po śmierci Wygnańca musiał on ulec żądaniom cesarskim i zezwolił na powrót jego synów do dzielnicy śląskiej. W ostatnich latach rządów nastąpiło jednak załamanie pozycji księcia – okrył się niesławą złego wodza po sromotnie przegranej wyprawie na pogańskich Prusów, podczas której zginął Henryk Sandomierski. Wbrew testamentowi brata nie podzielił jego dzielnicy,...

Żył blisko 80 lat, niezwykle długo, jak na ówczesne czasy. Przeżył go tylko jeden syn – Władysław Laskonogi. Przez długie lata rządził Wielkopolską i ściśle współpracował z seniorem, Bolesławem Kędzierzawym. Obejmując po nim rządy miał zarówno doświadczenie polityczne, jak i wojskowe. Był władcą ambitnym, energicznym, surowym, o bystrym umyśle. Znany był z zamiłowania do pieniędzy – nawet kilka razy w roku przeprowadzał przymusową wymianę monet na nowe, o mniejszej zawartości srebra, więc i mniejszej rzeczywistej wartości. Nie wiadomo co bardziej zraziło do niego możnowładców małopolskich: zapełnianie skarbca ich kosztem i autorytarne rządy czy niechęć do wielkopolskiego otoczenia Mieszka, który wbrew statutowi nie przeniósł się do Krakowa. Dość, że księcia odsunięto od władzy na rzecz jego młodszego brata Kazimierza. Mieszko nie zrezygnował jednak ze starań o odzyskanie tronu i dzięki działaniom zbrojnym, a także umiejętności...

Najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego otrzymał własną dzielnicę dopiero w wieku dwudziestu ośmiu lat. Sprawował w niej spokojne rządy, a podczas biesiad, przy trunkach, pozyskiwał przychylność świeckich i duchownych dostojników. Dzięki temu, gdy w Krakowie wybuchł konflikt możnych z Mieszkiem III, Kazimierzowi udało się przejąć tron po niepopularnym starszym bracie. Oznaczało to jednak złamanie zasady senioratu. Książę chcąc uzyskać potwierdzenie swojej władzy zwierzchniej przez papieża oraz pragnąc zapewnić synom dziedziczenie tronu, zrzekł się pewnych uprawnień na rzecz duchownych, co zapoczątkowało proces uniezależniania się polskiego Kościoła od władzy świeckiej. Kazimierz w ciągu kilku lat rozszerzył swoje panowanie na wschodnią i centralną Polskę, jedynie Wielkopolska i Śląsk pozostały od jego władzy niezależne. Zabezpieczył też wschodnią granicę zapewniając sobie wpływy w księstwach ruskich. Zmarł nagle, podczas uczty,...

Po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego, jego niepełnoletni wówczas syn Leszek, mając poparcie możnowładców małopolskich, zasiadł na tronie krakowskim i panował z krótkimi przerwami aż do tragicznej śmierci. Rządy sprawował inaczej niż jego poprzednicy, starając się współpracować z pozostałymi książętami piastowskimi, którzy w większości uznawali jego władzę zwierzchnią. Tytułował się nawet „dux Poloniae”. W polityce zagranicznej kontynuował dzieło ojca na wschodzie, zajmowała go również sprawa chrystianizacji Prus. Podobno zobowiązał się wobec papieża do odbycia krucjaty do Ziemi Świętej, ale przeliczywszy koszty, zrezygnował. Anegdota głosi, że innym powodem rezygnacji był brak w Palestynie jego ulubionego trunku – piwa. Leszek podjął pierwszą próbę lokacji Krakowa, popierał rozwój osadnictwa i sprowadzanie górników. Wspierał również rozwój organizacji kościelnej nadając liczne immunitety. Zginął z rąk przeciwników...

Najmłodszy syn Mieszka Starego, po ojcu objął Wielkopolskę, o którą jednak przyszło mu walczyć w późniejszych latach z bratankiem Władysławem Odonicem. Jeszcze za życia ojca angażował się w zdobycie dla niego tronu, a po śmierci Mieszka, przy poparciu Krakowian, objął tron princepsa. Chcąc wzmocnić swą pozycję rządził twardą ręką i był przeciwnikiem nadawania przywilejów Kościołowi. Wzbudził tym niechęć w środowisku krakowskim i szybko został odsunięty od władzy. Nie zarzucił jednak starań o jej odzyskanie. Z Leszkiem Białym zawarł układ o przeżycie zgodnie z którym ten, który przeżyje drugiego odziedziczy po nim władzę. Na mocy tej umowy miał prawo do krakowskiego tronu po śmierci Leszka, dlatego istnieje podejrzenie, że mógł przyczynić się do tragedii podczas zjazdu w Gąsawie, w którym zresztą nie brał udziału. Udało mu się jeszcze zasiąść na tronie krakowskim, ale wiele lat później, na krótko przed śmiercią. Uznawany...

Młodszy syn Władysława Wygnańca. Jego przydomek związany jest prawdopodobnie z chorobą nóg, być może odziedziczoną po pradziadku Władysławie Hermanie. W młodości przebywał wraz z rodziną na wygnaniu w Niemczech, gdzie kształcił się w szkole klasztornej. Po śmierci ojca, w wyniku interwencji cesarza, powrócił wraz ze starszym bratem Bolesławem Wysokim na Śląsk – dzielnicę ich ojca – nad którą, w ciągu kilku lat uzyskali całkowitą kontrolę. Śląsk stał się księstwem udzielnym, niezależnym od władzy princepsa Bolesława Kędzierzawego. Po kilku latach, niezadowolony ze współrządów Mieszko wszedł w otwarty konflikt z bratem i wywalczył sobie własne dziedziczne księstwo, które w następnych latach powiększył. Doprowadził w ten sposób do podziału Śląska na Górny i Dolny. Mieszko był ambitny, inteligentny, umiejętnie wybierał sojuszników. Bił własną monetę i dokonywał fundacji klasztorów. Zwieńczeniem jego ambicji było zastąpienie...

Najmłodszy syn Bolesława Wysokiego, wnuk Władysława Wygnańca, uważany jest za jednego z najwybitniejszych książąt okresu rozbicia dzielnicowego. Nie stronił od niewyszukanych rozrywek, ale też cechował się skromnością, pozostając pod dużym wpływem żony Jadwigi, przyszłej świętej. Po 20 latach małżeństwa para złożyła śluby czystości i od tej pory Henryk przestał strzyc brodę (stąd przydomek), nosił proste odzienie, a Jadwiga poświęciła się służbie dla ubogich. Podobno chodziła boso, z czego mąż nie był zadowolony, poprosił więc spowiednika, by ten nakazał księżnej noszenie butów. Jadwiga nosiła podarowane przez duchownego buty, ale... przewieszone na sznurku. Henryk uczestniczył w wyprawie zbrojnej na Prusy, jednak bez sukcesów. To prawdopodobnie on zaproponował sprowadzenie do Polski Krzyżaków. Pod rządami Henryka Śląsk stał się przodującą dzielnicą pod względem gospodarczym – książę wspierał osadnictwo, lokował miasta,...

Młodszy syn Kazimierza Sprawiedliwego, objął we władanie Mazowsze. Współpracował z bratem, Leszkiem Białym, wspierając go politycznie i wojskowo. Razem próbowali zaradzić uciążliwym najazdom Prusów na dzielnicę Konrada: począwszy od prób chrystianizacji, tworzenia stróż rycerskich, po organizowanie krucjat. Prawdopodobnie Henryk Brodaty zwrócił uwagę Konrada na możliwość wykorzystania do tego zadania zakonu krzyżackiego. Pierwsze lata obecności sprowadzonych przez Konrada zakonników były korzystne – Krzyżacy współdziałali z książętami, odnosili sukcesy w walce z Prusami. Z czasem jednak, uzyskawszy od papieża potwierdzenie sfałszowanego aktu własności ziemi chełmińskiej, uniezależnili się od księcia, by w niedalekiej przyszłości, ale już po śmierci Konrada, stworzyć potężne, zagrażające Polsce państwo zakonne. Oprócz sprawy pruskiej, księcia pochłaniała chęć zdobycia władzy zwierzchniej w Krakowie. Podejmował wielokrotne próby...

Syn Henryka Brodatego i św. Jadwigi. Ożenił się z księżniczką Anną – potomkinią królów Czech i Węgier, co miało zapewnić mu cennych sojuszników. Matka namawiała małżonków do złożenia ślubów czystości. Ci nie posłuchali, mieli co najmniej dziesięcioro dzieci. Książę sprowadził do Polski franciszkanów z Pragi. Przez wiele lat sprawował władzę razem z ojcem, który powierzył mu rządy w Wielkopolsce. Po śmierci ojca Henryk musiał się uporać z narastającymi przez lata problemami, jak spór z Kościołem i pretensje innych Piastów do znajdujących się w jego władaniu ziem. Sprawnie rozwiązując kolejne konflikty, książę kontynuował również starania o koronę. Niestety, zaledwie po trzech latach samodzielnych rządów nastąpiła katastrofa – najazd Mongołów, któremu pozbawiony wsparcia władca nie mógł sprostać. Henryk zginął w bitwie pod Legnicą, a jego okaleczone ciało, bez głowy, odnalazły matka i żona, rozpoznawszy je po pewnym...

W chwili tragicznej śmierci ojca, Leszka Białego, miał półtora roku. Był dziedzicem tronu krakowskiego, książęta piastowscy ubiegali się więc o opiekę nad nim, a Konrad posunął się nawet do uwięzienia bratanka i jego matki. Pojmanym udało się zbiec z pomocą Henryka Brodatego. Bolesław wspominany jest jako łagodny, skromny i roztropny. Pozostawał pod dużym wpływem kobiet – najpierw matki Grzymisławy, potem żony Kingi, córki króla węgierskiego, późniejszej świętej. Przydomek „Wstydliwy” związany jest z dużą pobożnością księcia. Małżonkowie złożyli śluby czystości, a Kinga dodatkowo przysięgę brudu – wyrzekła się mycia twarzy. Wspólnie podjęli  zwieńczone sukcesem starania o kanonizację biskupa Stanisława. Bolesław szczególnie wspierał kościół krakowski, nadając mu przywilej immunitetowy zapewniający znaczną niezależność w sprawach ekonomicznych. Pod rządami książęcej pary nastąpił szybki rozwój gospodarczy...

Wnuk Konrada Mazowieckiego, wymógł na ojcu Kazimierzu wydzielenie dzielnicy – otrzymał biedną i słabo zaludnioną ziemię sieradzką, którą w szybkim czasie skolonizował, lokował miasta i zadbał o rozwój handlu i rzemiosła. Podjął bliską współpracę z sąsiadem Bolesławem Wstydliwym, by po latach objąć po nim rządy w Krakowie. W ciągu dziewięciu lat panowania musiał zmierzyć się z najazdami Tatarów, Jaćwingów, Litwinów i Rusinów, z każdej walki wychodząc zwycięsko i udowadniając, że ma talenty wybitnego dowódcy. Hańbą okryła go żona, ogłosiwszy publicznie po sześciu latach małżeństwa, że jest impotentem. Gryfina odeszła od męża starając się o unieważnienie związku, ale po kilku latach małżonkowie pogodzili się. Leszek miał podobno podjąć leczenie, polegające na spożywaniu węży, jaszczurek i żab, ale chyba nie przyniosło ono efektu, skoro małżeństwo pozostało bezdzietne. Był władcą bezkompromisowym i przez długi...

Wnuk Henryka Pobożnego i księżniczki Anny, córki króla czeskiego Przemysła Otokara I, wychowywał się na dworach niemieckim i czeskim, gdzie otrzymał staranne wykształcenie. Układał nawet miłosne poematy. Przypisywane mu utwory możemy znaleźć we wspaniałym Kodeksie Manesse – księdze poświęconej XIII-wiecznym poetom-rycerzom. Po powrocie do księstwa wrocławskiego prowadził wytworne życie dworskie naśladując królewski dwór w Pradze. Wspierał jednocześnie rozwój swojej dzielnicy lokując miasta i nadając im przywileje, m.in. pierwsze w tej części Europy prawo składu; przeprowadził również reformę skarbową. Na jego rządach cieniem rzucał się wieloletni zatarg z biskupem wrocławskim Tomaszem o prawa własności kilkudziesięciu wsi. W tym gwałtownym sporze, zakończonym wszakże ugodą, oprócz argumentów prawnych, oponenci nie wahali się sięgnąć po klątwę, interdykt i siłę militarną. Jako zręczny polityk i wódz, Henryk szybko podporządkował...

Urodził się w Poznaniu jako jedyny syn zmarłego kilka miesięcy wcześniej księcia Przemysła I. Od lat chłopięcych wychowywał się na dworze wuja, księcia Bolesława Pobożnego. Był ambitny, odważny, ale też gwałtowny w działaniu. Nie mogąc doczekać się przekazania mu przez wuja rządów w Poznaniu, wystąpił przeciw niemu, co zakończyło się uwięzieniem młodego księcia w gnieźnieńskim zamku. Nie powstrzymało to Przemysła. Uciekł i objął upragnioną dzielnicę poznańską. Wkrótce pogodził się jednak z Bolesławem, a po jego śmierci został księciem całej Wielkopolski. Dzięki sojuszom uzyskał także władzę nad Pomorzem i Małopolską, co umożliwiło mu podjęcie starań o koronę królewską. Zakończyły się one sukcesem i w 1295 r. Przemysł II został królem Polski. Zmobilizowało to do działania jego wrogów, którzy doprowadzili wkrótce do zamordowania króla. Wraz z jego śmiercią wygasła wielkopolska linia rodu Piastów.

Młody Władysław pozostawał pod silnym wpływem starszego brata, Leszka Czarnego. Po dziadku, Konradzie Mazowieckim, odziedziczył zadziorność i nieustępliwość. Był człowiekiem niezwykle zdeterminowanym w dążeniu do celu, zawsze podnosił się po porażkach, a miał ich w życiu nie mało. Przydomek odnosił się prawdopodobnie do wzrostu Władysława – liczył sobie ok. 2,5 łokcia, czyli nie więcej niż 150 cm. Początkowo był mało znaczącym księciem niewielkiej dzielnicy brzesko-kujawskiej i nic nie wskazywało, że tak wiele osiągnie. Mały książę, który dokonał wielkiej sprawy – po ponad stuletnim rozbiciu dzielnicowym zjednoczył najważniejsze prowincje i przywrócił Polsce status królestwa. Zrealizował tym samym marzenia kilku pokoleń Piastów. Droga ku temu nie była łatwa – ciągła walka z rywalami, zaprzepaszczenie szans na tron w Wielkopolsce po śmierci Przemysła czy walka z królem czeskim Wacławem II i wygnanie z kraju. Ale pomogły szczęśliwe...

Ostatni król z rodu Piastów, syn Władysława Łokietka, z powodzeniem kontynuował dzieło ojca. W ciągu 37-letniego panowania znacznie powiększył terytorium kraju i dbał o jego rozwój gospodarczy. Wybudował kilkadziesiąt zamków, otoczył miasta murami, czym wzmocnił obronność kraju, unowocześnił siły zbrojne – za jego czasów wprowadzono do uzbrojenia armaty. Przeprowadził również reformę prawa i administracji oraz ujednolicił system monetarny. Był wielkim mecenasem sztuki, przebudował Wawel, fundował kościoły. Krokiem milowym dla polskiej nauki była fundacja słynnej Akademii Krakowskiej – drugiego uniwersytetu w tej części Europy. W polityce zagranicznej udało mu się na drodze dyplomatycznej dojść do porozumienia z Krzyżakami i Czechami. Król Kazimierz miał też słabości. Długosz pisał o nim, że „okazywał skłonność do ucztowania, miłostek i innych rozkoszy”. Szerokim echem na dworach europejskich odbił się skandal obyczajowy z jego...