Szlak Piastowski to przestrzeń największej koncentracji historycznych klasztorów polskich. W wielu z nich nadal kultywowane jest życie zakonne, choć często już przez inne wspólnoty. To tu działał Gall Anonim – kronikarz dziejów państwa polskiego i mnich benedyktyński. Tu otrzymujemy zaproszenie niezwykłą podróż do czasów mnichów, którzy oprócz tego, że czcili Boga, zakładali nowe wsie, ogrody i zakłady rzemieślnicze, tworzyli polską i regionalną kulturę.
Chcąc podążać śladami Benedyktynów, warto rozpocząć podróż od wizyty w Mogilnie i odwiedzić Kościół św. Jana Apostoła i klasztor. Fundatorem romańskiego kościoła klasztornego był Kazimierz Odnowiciel. Wprawdzie teraz w tym miejscu funkcjonuje klasztor kapucynów, przed wiekami jednak to „Ora et labora” regulowało życie codzienne zakonu i jego najbliższej okolicy. Aby z bliska przyjrzeć się takiej organizacji życia klasztornego, trzeba udać się do Opactwa benedyktyńskiego w Lubiniu. Klasztor ufundował prawdopodobnie król Bolesław Śmiały. Jest to czynny klasztor, ze stałą ofertą noclegową, daje turyście możliwość włączenia się w życie wspólnoty bądź oddania się medytacji.
Poglądowa mapa trasy. Użyj legendy (lewy górny narożnik mapy) aby zobaczyć wszystkie obiekty Szlaku Piastowskiego.
Dziedzictwo cystersów czeka na odwiedzających w Lądzie nad Wartą i Wągrowcu. Wizyta w Lądzie, w miejscu ufundowanym przez Mieszka III, to okazja poznania roli zakonników, jaką odegrali w chrystianizacji Kujaw, Pomorza Gdańskiego i ziem za Wisłą. To tutaj doskonale zobrazowane jest stwierdzenie, że „mnisi zmienili krajobraz” – klasztor posiadał trzy miasta i wiele wsi, nie tylko przekazanych przez dobroczyńców, ale także samodzielnie założonych. Dzisiaj można wrócić do tamtej historii, ale również zapoznać się z misją i działalnością Salezjanów, którzy obecnie mieszkają w Lądzie i prowadzą seminarium duchowne. W Wągrowcu odwiedzający mogą z kolei zastanowić się, czy opactwo można przenieść – dawny klasztor cysterski przeniesiono bowiem tutaj z Łekna. Łekno było pierwszą siedzibą cysterską na ziemiach polskich. Działalność cystersów wpłynęła znacząco na rozwój gospodarczy ziem Wągrowca i jego okolic. Pocysterski zespół klasztorny zamieszkują aktualnie Paulini, ale za sprawą wielu opowieści i śladów ich funkcjonowania, nic nie stoi na przeszkodzie, by na własnej skórze przekonać się o szerokim zakresie działań obu zgromadzeń.
Także serce Szlaku Piastowskiego może pochwalić się klasztorem, Bolesław Pobożny ufundował tutaj podwójny: męski i żeński, który po dzień dzisiejszy pozostaje w rękach franciszkanów. Tu pochowano błogosławioną Jolentę, żonę tego władcy, potem mniszkę franciszkańską. Wielowiekowa obecność franciszkanów w Wielkopolsce jest na wyciągniecie ręki dla każdego, to odwiedzi historyczne Gniezno. A stąd już krótka droga do Trzemeszna – gdzie stoi budzący podziw kościół klasztorny kanoników regularnych, a przy aluminacie przypominają o sobie ich edukacyjne zasługi.
Podróż śladami mnichów wiedzie także do Strzelna, do dawnego klasztoru norbertanek. Ich działalność to doskonały przykład samorządności mniszek, a po wizytach w męskich zakonach – prezentacja zasad życia zakonnego kobiet i realiów funkcjonowania żeńskiej wspólnoty klasztornej w średniowieczu. Zespół dawnego opactwa obejmuje dwie świątynie – Kościół św. Prokopa (rotunda) oraz Kościół św. Trójcy ze słynnymi strzeleńskimi kolumnami.
Podróż śladami mnichów i klasztorów to nie tylko wędrówka do opactw i zakonów. To także wprawa prezentująca najważniejsze budowle i zabytki sakralne na Szlaku Piastowskim.