Przestrzeń Szlaku Piastowskiego dokładnie pokrywa się z obszarem pierwotnej misji Kościoła w państwie Mieszka I (Wielkopolska i część Kujaw), ponadto znajdują się w niej zarówno pierwsza polska stolica biskupia (Poznań), jak i metropolitalna, a także większość miejscowości kojarzonych z pobytem świętego Wojciecha, pierwszego patrona Polski i z jego pierwotnym kultem. Wszystko to sprawia, ze to właśnie Szlak Piastowski jest miejscem, w którym rodziło się chrześcijaństwo w Polsce. Jak przebiegał ten proces? Oto propozycja podróży tematyczną trasą, na której poszczególne obiekty przedstawią różne aspekty tej części historii Polski.
Poglądowa mapa trasy. Użyj rozwijanej legendy (lewy górny narożnik mapy) aby zobaczyć wszystkie obiekty Szlaku Piastowskiego.
Giecz - Kościół NMP i Św. Mikołaja - świątynia dla zwykłych ludzi.
Wzniesiony w XII wieku na dawnym podgrodziu jednonawowy kościół ma grube kamienne mury. Odkryto tu ślady wcześniejszej świątyni przedromańskiej zniszczonej przez Czechów w 1039 r. i kamienną mensę.
Poznań - Brama Poznania - Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego - Dlaczego Mieszko został chrześcijaninem?
W Sali „Woda” pokazano kontekst wydarzeń związanych z założeniem chrześcijańskiej monarchii i początkami państwa polskiego. Władca jest ukazany jako inicjator i główny aktor tych wydarzeń, a Ostrów Tumski jako jedno z najważniejszych miejsc, gdzie się one rozegrały. Wyjaśniono znaczenie chrztu dla późniejszej historii państwa i narodu. Pojawia się postać biskupa Jordana.
Poznań - Archikatedra pw. św. Apostołów Piotra i Pawła - Prawdziwi chrzciciele. Jak chrzczono Polan?
Podziemia katedry odkrywają (a film wyjaśnia) historię budowy i ważne oraz symboliczne elementy wnętrza pierwszej polskiej siedziby biskupiej. Wśród nich są takie, które ukazują silny związek władcy z Kościołem. Podziemia kryją też nie do końca rozwiązane zagadki przeznaczenia niektórych części (tzw. basenu chrzcielnego, jednego z grobowców). Film opowiada historię niszczenia i odbudowy kolejnych katedr na tym miejscu. W nawie głównej znajduje się epitafium biskupa Jordana, stylizowane na jego płytę nagrobną.
Poznań - Muzeum Archidiecezjalne - najstarsza relikwia. Jak „czytać” biskupa?
Tu jest przechowywany Miecz Św. Piotra, który biskup Jordan miał przywieźć ze sobą do Polan - tym samym najstarsza polska relikwia. Muzeum posiada duży zbiór relikwiarzy i paramentów liturgicznych oraz szat biskupich.
Poznań, Ostrów Tumski kościół NMP in Summo - Pierwszy ołtarz Polski. Skromna misjonarka.
W tym miejscu, jako część rezydencji Mieszka I (kaplicę palatium), jeszcze przed oficjalnym przyjęciem chrztu, wzniesiono pierwszą katolicką świątynię na ziemiach polskich. Miało to związek ze ślubem z chrześcijanką, Dobrawą.
Pobiedziska - Skansen Miniatur Szlaku Piastowskiego - Przegrana „konkurencja”. Jacy byli bogowie Słowian?
Skansen posiada miniatury wielu kościołów, które są obiektami Szlaku Piastowskiego. Znajduje się tu galeria pogańskich bóstw Słowian (posągi). W stałej ofercie skansenu jest quiz pozwalający identyfikować obiekty i warsztaty na temat wierzeń oraz obrzędów religijnych Słowian.
Ostrów Lednicki - Muzeum PPL, wystawa plenerowa na wyspie - Kaplica w domu władcy. Jak czczono poprzednich bogów?
Elementem zespołu palatium Mieszka I i Chrobrego jest kaplica z tajemniczymi pomieszczeniami (baptysterium/signatorium) i relikty osobnego kościoła grodowego. Odnaleziono tu m.in. relikwiarz na fragmenty Krzyża Świętego (tzw. staurotekę). Naprzeciw wyspy umieszczono wystawę „Gdy bogów było wielu”, złożoną z repliki pogańskiej świątyni z posągiem Światowida i plansz o wierzeniach Słowian.
Gniezno - Archikatedra - Archikatedra - Nasz pierwszy męczennik i patron. Co znaczy i co daje metropolia?
Podziemia świątyni polskich metropolitów ukazują relikty jej poprzedniczek z okresu powstawania polskiego kościoła. Pierwotny grób i dzisiejsza konfesja św. Wojciecha to materialne świadectwa początków polskiej prowincji kościelnej, w tym Zjazdu Gnieźnieńskiego z 1000r. a Drzwi Gnieźnieńskie to dowód państwowego kultu pierwszego męczennika i pierwszego Patrona Polski.
Gniezno - Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej - Dokumenty kościelnej historii. Sztuka w służbie religii.
W zbiorach muzeum znajdują się kielichy romańskie z XII wieku (tzw. św. Wojciecha, Dąbrówki i Królewski), romańskie pierścienie metropolitów, kolekcja sztuki sakralnej, w tym licznych podobizn św. Wojciecha, duża kolekcja relikwiarzy.
Na zamówienie grupowe Muzeum prowadzi lekcje i prelekcje.
Strzelno – romańskie kościoły - Symbolika religii i życia. Kto i dlaczego fundował klasztory?
Kościół Św. Prokopa jest przykładem wczesnoromańskiej rotundy. W Bazylice Św. Trójcy zachowały się oryginalne romańskie kolumny „cnót i przywar” będące przykładem wykorzystania alegorii w identyfikacji i propagowaniu wzorców życia chrześcijańskiego. Tympanon fundacyjny ukazuje dobroczyńców klasztoru.
Inowrocław - kościół pw. Imienia Maryi - Miejsce kultu i wiecznego spoczynku. Cenna opieka Matki Bożej.
Kamienną świątynię wzniesiono w II połowie XII wieku na małym wyniesieniu, a otaczał ją najstarszy miejscowy cmentarz. Jest to największa w naszej części Europy romańska bazylika z kamiennych ciosów.
Kościelec - kościół św. Małgorzaty - Panowie i poddani wspólnie czczą Boga.
Pierwotny, jednonawowy kościół z ciosów granitowych z charakterystyczną apsydą zbudowano około roku 1200 z fundacji rodziny Awdańców. Pełnił on rolę rodowej kaplicy i parafialnej świątyni.
W połowie X wieku władca Polan, Mieszko zdecydował o przyjęciu nowej religii. Wraz z nim chrzest przyjęły elity jego państwa. Pojawili się zagraniczni misjonarze, rozpoczęto budowę pierwszej biskupiej katedry i świątyń - najpierw w książęcych grodach. Dość prędko polski Kościół doczekał się pierwszego męczennika – był nim biskup Wojciech, zamordowany podczas misji u Prusów. Jego kult, wspierany przez Chrobrego, bardzo przyczynił się do powołania metropolii kościelnej i usamodzielnienia krajowego Kościoła. Teraz już polscy duchowni nawracali swoich rodaków. Organizację Kościoła stale finansowali i wspomagali władcy, którzy nadawali dobra biskupstwom, klasztorom i parafiom. Wpisany w państwo Kościół odwdzięczał się rozwijaniem sztuki, architektury i piśmiennictwa, edukacją elit, opieką zdrowotną i dziełami miłosierdzia, a podczas rozbicia dzielnicowego był jednym z symboli jedności i najczęściej wspierał książąt dążących do jego zjednoczenia. Szlak Piastowski chce o tym wszystkim opowiedzieć, prezentując swoim gościom najważniejsze postacie, budowle i dokumenty, a także pozwalając zaangażować się w odkrywanie tego fascynującego wątku naszej historii w miejscach, gdzie się ona rozegrała. Oczywiście, to niejedny wątek, jaki można na nim zgłębiać.