Muzeum Historii Polski ogłosiło wyniki ogólnopolskiego plebiscytu „Ranking Królów Polski”, w ramach którego internauci wybierali najwybitniejszych władców w dziejach naszego kraju. Głosowanie odbywało się wiosną 2025 r. i miało na celu popularyzację wiedzy o monarchicznej przeszłości naszego państwa. Wyniki głosowania to nie tylko ciekawostka – to również ważny głos opinii publicznej (25 412 głosów), który ukazuje, jak Polacy postrzegają swoich dawnych władców. Dla wszystkich związanych ze Szlakiem Piastowskim szczególnie istotna jest informacja, że aż trzech władców z dynastii Piastów znalazło się w pierwszej dziesiątce rankingu publiczności.

Kim są zwycięzcy?

Na pierwszym miejscu rankingu punbliczności uplasował się Kazimierz III Wielki - ostatni król z dynastii Piastów - powszechnie uznawany za jednego z najwybitniejszych władców w historii Polski, reformator i fundator, który pozostawił po sobie silne i dobrze zorganizowane państwo. Drugie miejsce przypadło Jadwidze Andageweńskiej - świętej kościoła katolickiego, władczyni mądrej i pobożnej, zasłużonej dla chrystianizacji Litwy i rozwoju Akademii Krakowskiej.. Trzeci był Bolesław Chrobry - pierwszy król Polski i twórca podstaw państwowości.

Z kolei w głosowaniu historyków, miejsca podiumowe zajęli: Kazimierz IV Jagiellończyk, który umocnił potęgę polsko-litewską u schyłku średniowiecza; Władysław II Jagiełło, którego postać kojarzona jest przede wszystkim z bitwą pod Grunwaldem, unią polsko-litewską i początkiem dynastii Jagiellońskiej oraz Zygmunt III August, który doprowadził do zawarcia unii lubelskiej i umocnił pozycję monarchii w epoce nowożytnej. W ich ocenie władca z dynastii piastowskiej, w osobie Kazimierza Wielkiego, uplasował się na pozycji czwartej.

Piastowie w czołówce (w głosowaniu publiczności)

Na czele rankingu uplasował się Kazimierz Wielki, ostatni król z dynastii Piastów, który zdobył uznanie zarówno historyków, jak i publiczności. Jego zasługi w rozwoju gospodarczym, kulturalnym i administracyjnym Polski, a także słynne powiedzenie, że „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”, zapewniły mu pierwsze miejsce.

W pierwszej dziesiątce znaleźli się również inni wybitni Piastowie: 

• Bolesław Chrobry (miejsce 4.), pierwszy król Polski i twórca podstaw państwowości, 
• Władysław I Łokietek (miejsce 9.), ojciec Kaziemiarza III Wielkiego, zjednoczył najważniejsze prowincje i przywrócił Polsce status królestwa, co niewiątpliwie przełozyo się na polityke syna.

Wnioski z wypowiedzi historyków – wizja i skuteczność Piastów

Swoje kandydatury na najlepszego polskiego króla przedstawili również historycy. Ich opinie pozwalają lepiej zrozumieć, dlaczego Piastowie cieszą się tak dużym uznaniem. Prof. Paweł Żmudziński, odnosząc się do zwycięstwa Kazimierza Wielkiego, stwierdził:

Nie mam najmniejszych wątpliwości, że najwybitniejszym królem w perspektywie całego tysiąclecia był Kazimierz Wielki. To jeden z tych polskich monarchów, który rozpoczynał rządy jako bardzo młody człowiek (w wieku 23 lat) i w fatalnej sytuacji politycznej. Jego ojciec Władysław Łokietek, pod koniec swojego życia przegrwał wojnę z dwiema największymi potęgami tej części Europy, czyli z Królestwem Czech i Zakonem Krzyżackim.

 

Kazimierz zdołał, prowadząc taką politykę jaką mógł prowadzić, wyprowadzić Polskę z tych kłopotów zawierającąc kompromis z obydwiema potęgami, które były Polsce wrogie. Natomiast ustępstwa czy straty terytorialne, które Królestwo Polskie poniosło na rzecz Czech i Zakonu Krzyżackiego, Kazimierz Wielki próbował rekompensować ekspansją w innym kierunku, na tzw. Ruś Czerwoną, czyli Księstwo Halicko-Włodzimierskie.

 

Jeszcze większe znaczenie miała polityka wewnętrzna Kazimierza Wielkiego.  Skala inwestycji królewskich, przez cały okres panowania, polegających na wznoszeniu zamków, murów miejskich, na lokalizacji nowych ośrodków miejskich, osiągnięta została ponownie chyba dopiero w XIX w. dopiero w czasach wielkich inwestycji rządu Królestwa Polskiego. Więc to co w tej polityce wewnętrznej zrobił  Kazimierz Wielki zupełnie słusznie stało się kanwą słynnego porzekadła historycznego o zastaniu Polski drewnianej a przekształceniu jej w murowaną.

 

Te zasługi wewnętrzne jeszcze mocniej należy podkreślić zwracając uwagę na dwie rzeczy. Pierwsza to fundacja Uniwersytetu w Krakowie, co miało znaczenie dla rozwoju Królestwa. Natomiast druga rzecz to oczywiście nadanie nowych praw Królestwu, co też było przełomem pokazującym, że Kazimierz był królem wielkiego formatu.

Z kolei Krzysztof Niewiadomski - z-ca dyrektora ds. programowach MHP, swojego kandydata opisaywał tak:

W plebiscycie na najlepszego polskiego króla głosuję na Władysława Łokietka.  Dlaczego? Dlatego, że jest bohaterem niesłychanie spektakularnej kariery politycznej. Zaczynał jako władca jednego z mniejszych księstw piastowskich, księstwa kujawsko-brzeskiego, był także w ziemi sieradzkiej, a zakończył swoją karierę jako król zjednoczonych ziem polskich.

 

W trakcie swojego życia wykazywał się takimi cechami, jak ogromna siła woli, upór i konsekwencja w dążeniu do wyznaczonych sobie celów. I ten władca, na którego wśród wielu pretendentów do krakowskiego tronu pewnie nikt nie stawiał, ostatecznie ten wyścig o Wawel, wyścig po polską koronę wyrał i zostawił po sobie państwo, o którym można mówić, że było fundamentem przyszłej potęgi. Rozwijane już przez jego syna, przez Kazimierza Wielkiego, a dalej przez władców z dynastii Jagiellonów.

Spośród licznych opinii warto wspomnieć jeszcze słowa dr. Pawła Figurskiego:

Przede wszystkim Bolesław Chrobry położył podwaliny pod instytucje zarówno kościelne, jaki państwowe - chodzi w tamtych czasach w zasadzie nie można byłoby tak wyraźnie rozdzielić tego co religijne, od tego co politycznie. Właśnie w jego czasach po raz pierwszy pojawia się nazwa Polonia w źródłach historycznych. Prawdopodobnie nie jest to tylko zbieg okoliczności, że po raz pierwszy mamy zanotowaną tę formę nazwy kraju, ale to właśnie wydaje się, że Bolesław Chrobry przyczynił się do stworzenia nowej tożsamości politycznej, nowej nazwy, a także za pomocą religii chrześcijańskiej próbował stworzyć pewne spoiwo społeczne, które cementowało przecież różne władztwa. 

 

Również dzięki staraniom Bolesława Chrobrego we współpracy z Ottonem III powstało arcybiskupstwo gnieźnieńskie wraz z kolejnymi biskupstwami we Wrocławiu, Kołobrzegu, Krakowie, co miało istotne znaczenia dla podtrzymania później ciągłości instytucjonalnej różnych innych instytucji w Polsce.

 

I wreszcie dzięi temu arcybiskupstwu możłiwe było dokonanie koronacji królewskiej, która wyznaczyła początek regnum poloniae, a więc pewnemu tworowi, do którego odwoływali się później z konstruktorzy, czy to Królestwa Polskiego w XIV w., czy później różnych państw polskich.

 

Wydaje się zatem, że Bolesław Chrobry jest nie tylko taką mityczną postacią, która położyła podwaliny pod początek państwo polskiego (...), ale rzeczywiście jego zasługi w budowaniu instytucji kościelnych, jaki i politycznych były tym, co wyróżniają go spośród innych poźniejszych monarchów, którzy zawdzięczają de facto swoje istnienie instytucjonalne Bolesławowi Chrobremu.

Analizując wypowiedzi ekspertów, można wyciągnąć wniosek, że sukces Piastów wynikał z ich umiejętności strategicznego myślenia, skutecznej polityki międzynarodowej oraz zdolności do adaptacji w trudnych realiach średniowiecznej Europy. Historycy zwracają uwagę, że Piastowie nie tylko budowali państwo od podstaw, ale także potrafili je modernizować i umacniać, co miało kluczowe znaczenie dla przetrwania Polski jako niezależnego bytu politycznego.

Szlak Piastowski – śladami wielkich władców

Wyniki rankingu to doskonała okazja, by przypomnieć, jak wiele zawdzięczamy dynastii Piastów. Szlak Piastowski, obejmujący takie miejsca jak Gniezno, Ostrów Lednicki, Kruszwica czy Poznań, pozwala na własne oczy zobaczyć dziedzictwo tych wybitnych monarchów. To właśnie na tych ziemiach Mieszko I przyjmował chrzest, Bolesław Chrobry organizował zjazd gnieźnieński, a Kazimierz Wielki wznosił zamki, kościoły i miasta, które do dziś świadczą o wielkości Polski.

W tym miejscu warto przypomnieć o trwającej akcji „Paszport Poszukiwacza Piastowskich Skarbów”. Zapraszamy zatem na Szlak Piastowski, by odkrywać historię na nowo.