W spadku po franciszkanach

Pierwszy kościół pw. św. Mikołaja był drewniany; zbudowano go w XIII w., z fundacji księcia Kazimierza Konradowica - syna Konrada I Mazowieckiego. To tu, w 1321 r., arcybiskup gnieźnieński Janisław ogłosił delegatom polskim i krzyżackim wyrok papieża - uzyskany z inicjatywy Władysława Łokietka - nakazujący Zakonowi zwrot Polsce zagrabionego Pomorza.

Po zniszczeniu drewnianego kościoła przez pożary (po raz ostatni w 1431 r. przez Krzyżaków), w nowym miejscu, położonym w pobliżu murów obronnych, powstała murowana gotycka świątynia. Od XVI w. jest farą, chociaż w pierwszym okresie istnienia był jedynie kościołem filialnym, podlegającym parafialnemu kościołowi Imienia Najświętszej Maryi Panny. Warto wyjaśnić, że średniowieczu kościołem farnym albo farą (z języka niemieckiego: Pfarre - parafia) nazywano kościół parafialny, najczęściej położony w pobliżu rynku.

Wyposażenie wnętrza kościoła w większości pochodzi z nieistniejącego już dzisiaj kościoła OO Franciszkanów. Żebraczy zakon Braci Mniejszych sprowadzony został do Inowrocławia przez księcia Kazimierza wkrótce po lokacji miasta, a w 1237 r., we wschodniej części miasta, rozpoczęto budowę klasztoru i kościoła klasztornego. Budynki przetrwały aż do skasowania konwentu przez władze pruskie w 1819 r. Po ostatecznej rozbiórce kościoła, uratowane ołtarze, rzeźby i obrazy są do dziś w wyposażeniu kościoła św. Mikołaja, a o historii franciszkanów przypomina nazwa "plac Klasztorny" oraz makieta kościoła i klasztoru, która w 2012 r. stanęła na tym placu.

W ciągu wieków kościół św. Mikołaja był kilkakrotnie przebudowywany i jego obecna forma jest efektem wielu przebudów. Jest on obecnie trójnawowy, z gotyckimi sklepieniami w prezbiterium i zakrystii, z barokowym wyposażeniem wnętrza. Najcenniejszym zabytkiem jest gotycka rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego, pochodząca z pierwotnego wyposażenia kościoła, z połowy XIV w., znajdującą się rokokowym ołtarzu bocznym. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Mikołaja, o którym pierwsza wzmianka o pochodzi z 1520 r., natomiast obecny namalowany został na płótnie na przełomie XVII/XVIII w. Po bokach znajdują się rzeźby świętych: Wojciecha i Augustyna oraz Jana Chrzciciela i Dominika.

Uwagę zwracają też pochodzące z okresu międzywojennego witraże o tematyce historycznej, zaprojektowane przez znanego poznańskiego malarza i witrażystę Henryka Nostitz-Jackowskiego, przedstawiające sceny z Powstania Wielkopolskiego oraz spotkanie królowej Jadwigi z delegacją krzyżacką z wielkim mistrzem Konradem von Jungingen, by nakłonić go do zwrotu ziemi dobrzyńskiej (wg Jana Długosza, spotkanie odbyło się w kościele św. Mikołaja w 1397 r., wspólcześni historycy podważyli relacje kronikarza). W kościele został ochrzczony Jan Kasprowicz - jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski - wykonana z drewna rokokowa chrzcielnica pochodzi z XVIII w.

Ciekawostką jest, że w czasie II wojny światowej pod posadzką zakrystii ukrywane były relikwie Św. Wojciecha z katedry gnieźnieńskiej. Relikwie przywiózł z Gniezna od ks. Edwarda van Blericqa, wikariusza generalnego archidiecezji gnieźnieńskiej, na prośbę ks. Paula Mattauscha, ówczesnego niemieckiego proboszcza fary inowrocławskiej, Urban Thelen - podoficer Wehrmachtu. Po zakończeniu wojny relikwie powróciły do Gniezna, do srebrnej trumienki relikwiarza w katedrze.

W INOWROCŁAWIU ZOBACZ JESZCZE:

• Makietę klasztoru Franciszkanów
• Pozostałości gotyckich murów obronnych
• Romański Kościół Imienia Najświętszej Maryi Panny

  ---