Siedziba książąt kujawskich

Inowrocław, jeden ze stołecznych ośrodków staropolskich Kujaw, zwany jest często "miastem na soli". W czasach starożytnych przebiegał tędy szlak bursztynowy, a znajdujące się tutaj naturalne źródła soli przyciągnęły osadników którzy dali początek miastu.

Pierwsza wzmianka źródłowa o Inowrocławiu, mówiąca o targu książęcym "in Novo Wladislaw" pochodzi z 1185 r. Po rozbiciu dzielnicowym w 1138 r. Kujawy i Mazowsze otrzymał syn Bolesława Krzywoustego, Bolesław Kędzierzawy. W wyniku kolejnych podziałów władcą Kujaw został Kazimierz (Konradowic, syn Konrada Mazowieckiego) zwany odtąd Kujawskim. Z jego rąk, około 1238 r., Inowrocław - siedziba książąt kujawskich - uzyskał prawa miejskie. Najprawdopodobniej już w krótkim czasie po lokacji na prawe magdeburskim miasto zostało obwiedzione fortyfikacjami drewniano-ziemnymi, które później zostały zastąpione murami obronnymi. Sprowadzenie do Polski Krzyżaków i powstanie ich państwa spowodowało, że Inowrocław znalazł się na pograniczu. Sprzyjało to rozwojowi handlu, a co za tym idzie także miasta, ale zwiększyło się jednak zagrożenie konfliktem zbrojnym. Przed najazdem Krzyżaków miasto miały bronić mury budowane na przełomie XIII/XIV w. W 1321 r. - z inicjatywy Władysława Łokietka - sąd papieski w Inowrocławiu wydał wyrok w sprawie zagarniętego przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego, nakazując zwrócić go Polsce oraz wypłacić odszkodowanie. Zakon nie uznał jednak tego wyroku. W 1332 r. miasto zajęły wojska krzyżackie, jego okupacja trwała 5 lat. Po zdobyciu Inowrocławia przez Krzyżaków fortyfikacje miejskie zmodernizowano.

Miasto, które zajmowało powierzchnię 16 ha opasywały mury o łącznej długości około 1600 metrów. Ich szerokość wynosiła 1,8 - 2,1 m, a wysokość około 5-7 m. W murach rozmieszczonych było 16 baszt i trzy bramy, przez które wiodły szlaki w kierunku Bydgoszczy, Torunia i Poznania. Przed murami znajdowała się fosa wypełniona wodą. W północno-zachodniej części miasta znajdował się zamek książąt kujawskich, w którym prawdopodobnie przyszedł na świat i się wychował syn Kazimierza Konradowica - Władysław Łokietek. Zamek należał zapewne do okazalszych budowli gdyż służył jako siedziba książęca, a później mieściła się tam siedziba starostów inowrocławskich. Po zniszczeniu miasta przez Szwedów w 1656 r. zawalone zostały także mury miejskie i baszty. W XIX w. wyburzono je ostatecznie, podobnie jak zrujnowany zamek, a ich przebieg zobaczyć można jedynie na starych planach Inowrocławia.

Do dziś zachowały się jedynie dwa fragmenty gotyckich murów obronnych (wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego):

• przy szkole muzycznej (ul. Kilińskiego) oraz
• w podwórzu posesji przy ul. Poznańskiej i Kasztelańskiej.

Ten drugi fragment wyeksponowany jest w ścianie Kujawskiego Centrum Kultury, w jednym z pomieszczeń stałej wystawy archeologicznej „Askaukalis Inowrocław”. Wystawa ta powstała w oparciu o eksponaty odkryte podczas ponad 50-letnich badań archeologicznych na Kujawach i prezentuje dzieje regionu na przestrzeni wieków, w tym m.in. występowanie bursztynu na Kujawach i przebieg szlaku bursztynowego, zmiany zachodzące pod wpływem Imperium Rzymskiego, a także kulturę i obrzędowość mieszkańców Kujaw. W czasie badań archeologicznych we wsi Krusza Zamkowa w gminie Inowrocław zlokalizowano kompleks osadniczy z okresu wpływów rzymskich. Wieś ta identyfikowana jest jako Askaukalis - centralne emporium na szlaku bursztynowym, opisane na mapie najsłynniejszego geografa i astronoma starożytności Ptolemeusza w II w. naszej ery.

W INOWROCŁAWIU ZOBACZ JESZCZE:

• Kościół farny pw. św. Mikołaja
• Makietę klasztoru Franciszkanów
• Romański Kościół Imienia Najświętszej Maryi Panny

  ---