Najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego otrzymał własną dzielnicę dopiero w wieku dwudziestu ośmiu lat. Sprawował w niej spokojne rządy, a podczas biesiad, przy trunkach, pozyskiwał przychylność świeckich i duchownych dostojników. Dzięki temu, gdy w Krakowie wybuchł konflikt możnych z Mieszkiem III, Kazimierzowi udało się przejąć tron po niepopularnym starszym bracie. Oznaczało to jednak złamanie zasady senioratu. Książę chcąc uzyskać potwierdzenie swojej władzy zwierzchniej przez papieża oraz pragnąc zapewnić synom dziedziczenie tronu, zrzekł się pewnych uprawnień na rzecz duchownych, co zapoczątkowało proces uniezależniania się polskiego Kościoła od władzy świeckiej. Kazimierz w ciągu kilku lat rozszerzył swoje panowanie na wschodnią i centralną Polskę, jedynie Wielkopolska i Śląsk pozostały od jego władzy niezależne. Zabezpieczył też wschodnią granicę zapewniając sobie wpływy w księstwach ruskich. Zmarł nagle, podczas uczty, być może otruty. Z inspiracji księcia Wincenty Kadłubek spisał kronikę historii Polski. W opisie Kazimierza użył określenia „książę sprawiedliwości”, który to przydomek upowszechnił się w XVI w. Wizerunek księcia został uwieczniony na posadzce kolegiaty w Wiślicy.