Jedyny syn Mieszka II i księżniczki Rychezy – siostrzenicy cesarza Ottona III – jest jednym z najbardziej cenionych władców w historii Polski. Spadło na niego arcytrudne zadanie podźwignięcia państwa Piastów z upadku i wywiązał się z niego doskonale. Gdy obejmował władzę po śmierci ojca, kraj znajdował się w kryzysie spowodowanym najazdami sąsiadów, buntami poddanych i okrutnymi rządami Bezpryma. Młody książę próbował odbudować autorytet władzy i przywrócić dawny porządek, spotkało się to jednak ze sprzeciwem możnych i doprowadziło wkrótce do wygnania Kazimierza na Węgry. Na domiar złego w 1038 r. pozbawiony centralnej władzy i pogrążony w chaosie kraj najechały i złupiły wojska czeskie odrywając od Polski Śląsk i Małopolskę. Sukces Czechów zaniepokoił cesarstwo niemieckie, co ułatwiło Kazimierzowi powrót do kraju. Przy wsparciu militarnym i finansowym króla niemieckiego Henryka III i księcia ruskiego Jarosława Mądrego, książę przybył do Wielkopolski, skąd rozpoczął bój o przywrócenie panowania nad utraconą ojcowizną. W ciągu dekady odzyskał Małopolskę, Mazowsze, Pomorze Gdańskie i wreszcie – po długich bojach – Śląsk. Sukcesom militarnym towarzyszyła odbudowa fundamentów państwa – organizacji kościelnej i administracji. Kazimierz zreformował przestarzałą organizację wojska opartą na opłacanej z łupów wojennych drużynie, wprowadzając system feudalny polegający na nadawaniu ziemi w zamian za rycerską służbę. W 1041 r. poślubił ruską księżniczkę Dobroniegę, dzięki czemu przypieczętował polsko-ruski sojusz i zasilił pokaźnym posagiem pusty skarbiec państwa. Ze związku z Dobroniegą urodziło mu się czterech synów i jedna córka – Świętosława, która w 1086 r. została pierwszą królową Czech.